Giải thích b402: Từ giao thức thanh toán AI đến thị trường dịch vụ, tham vọng hạ tầng trên BNBChain

Bài viết: Deep Tide TechFlow

Thị trường hiện đang trải qua một lần điều chỉnh sâu, mọi người đều đang chờ đợi sự phục hồi sau phản ứng quá mức.

Nhưng khi thị trường thực sự phục hồi, bạn nghĩ những lĩnh vực nào sẽ hưởng lợi trước tiên?

Khả năng lớn nhất đến từ những câu chuyện nóng bỏng đã dẫn dắt thị trường trước đợt giảm mạnh nhưng bị gián đoạn. Ví dụ, có thể xem xét hiệu suất gần đây của các đồng tiền riêng tư; ngoài các đồng coin cũ mới được thổi phồng, một câu chuyện mới có thể thúc đẩy các tài sản liên quan, đó chính là x402.

Trước đây, chúng ta cũng đã viết rằng cơ hội của x402 hiện tại chủ yếu nằm trên chuỗi Base; nhưng nhìn lại nhịp đập thị trường năm nay, BNB Chain đã thực sự tạo ra hiệu ứng giàu có trên các lĩnh vực Perp DEX và meme (dù còn tranh cãi), thì duy nhất x402 lại vắng mặt.

(Tham khảo thêm: x402 trong BASE náo nhiệt, cơ hội tài sản trên BSC và Solana ở đâu? )

Vậy chúng ta hãy xem lại logic:

Nếu ngắn hạn thị trường ấm lên, BNB Chain + x402, vốn đã có chủ đề thu hút lượng truy cập, có thể bùng nổ không? Nếu bạn đồng ý với logic này, thì rõ ràng cần chuẩn bị từ sớm khi chưa ai chú ý.

Theo nguyên tắc “ứng dụng chảy như nước, hạ tầng vững chắc” của hệ sinh thái crypto, thường thì các dự án đóng vai trò “người bán cuốc” trong một câu chuyện sẽ có cơ hội lớn hơn.

Ai là người bán cuốc đáng chú ý nhất trên BNB Chain? Chắc chắn là giao thức b402.

Có thể bạn chưa biết b402 là gì, chưa thể hình dung rõ cơ hội trong đó. Tuy nhiên, một video mới đây của tài khoản chính thức b402 có thể kích thích trí tưởng tượng của bạn về mục đích hoạt động của dự án này:

Trên BNB Chain, dựa trên giao thức x402, dùng stablecoin USD1 của dự án WLFI của gia đình Trump để chuyển khoản cho AI Agent, toàn bộ quá trình mượt mà trôi chảy.

Đừng quên, hơn 80% nguồn cung USD1 đang chạy trên BNB Chain.

Vậy trong câu chuyện lớn về x402, ngoài Base và USDC, có thể còn một giải pháp khác mà bạn đã bỏ qua:

Khi b402 kết hợp với BNB Chain, Binance và các dự án hỗ trợ trong các lĩnh vực để cạnh tranh, có thể có mối liên hệ nào đó giữa các yếu tố này, thì câu chuyện công nghệ, vốn và tranh cãi sẽ giúp nó phát triển mạnh mẽ hơn.

Vì vậy, nội dung kỳ này, chúng ta cũng sẽ xem xét dự án b402, xem liệu nó có đủ khả năng hay không, và so sánh với các giao thức khác của x402 để xem điểm nổi bật của nó là gì.

x402 không thể sao chép trực tiếp, b402 điền vào chỗ trống

Tôi tin rằng phần lớn mọi người khi nghe tên b402 đều phản ứng theo bản năng:

Chỉ cần đem x402 sang BNB Chain là xong, tại sao lại phải tạo ra b402, có phải là làm lại cái cũ không?

Tài khoản chính thức của b402 đã có một mô tả ngắn gọn, rất chính xác giải thích vấn đề này:

“x402 hỗ trợ AI Agent thanh toán bằng USDC, còn b402 thì cho phép họ thanh toán bằng tất cả các token theo tiêu chuẩn BEP-20.”

Nói cách khác, bạn không thể dễ dàng mang toàn bộ hệ thống của x402 từ chuỗi Base sang BNB Chain.

Để hiểu vì sao không thể, trước hết cần làm rõ x402 là gì.

Không phải là mã trạng thái HTTP 402, không phải là giao thức thanh toán, mà là giúp AI Agent có thể thanh toán mà không cần quản lý Gas.

Hãy tưởng tượng, nếu mỗi AI Agent đều phải giữ cả USDT để thanh toán và BNB để trả Gas, sẽ phiền phức thế nào. Nó cần theo dõi số dư BNB, cần nạp thêm khi thiếu, cần xử lý biến động giá Gas. Điều này gây phiền hà cho người dùng, còn đối với phần mềm thì là cơn ác mộng.

Giải pháp của x402 trên Base rất khéo léo: tận dụng một chức năng đặc biệt của USDC. USDC do Coinbase phát hành đã thực thi tiêu chuẩn EIP-3009, cho phép người dùng ký một thông điệp ủy quyền:

“Tôi đồng ý chuyển X USDC cho địa chỉ này”, rồi bất kỳ ai cũng có thể dùng chữ ký đó để thực hiện chuyển khoản trên chuỗi, phí Gas do người thực thi trả.

Đây chính là lý do x402 có thể thực hiện thanh toán phí Gas thấp. AI Agent chỉ cần ký, Facilitator của x402 lấy chữ ký đó để thực thi, Agent hoàn toàn không cần ETH.

Nhưng trên BNB Chain, con đường này không khả thi.

Các token USDT, BUSD, kể cả USD1 mới ra đều không hỗ trợ EIP-3009. Chúng là token ERC-20 tiêu chuẩn, chỉ nhận giao dịch trên chuỗi, không nhận ký offline. Bạn ký rồi đem đến hợp đồng USDT, nó chẳng quan tâm.

Vì vậy, điểm sáng của b402 nằm ở việc, vì các hợp đồng token trên BNB Chain không hỗ trợ ủy quyền ký, nên b402 tự tạo ra một lớp trung gian.

Lớp trung gian này gọi là Relayer (người trung chuyển), thực tế là một hợp đồng Relayer được triển khai, bạn có thể hiểu nó như một “dịch thuật”:

Nó nhận chữ ký của người dùng, xác thực tính hợp lệ, rồi thay người dùng gọi chức năng chuyển của USDT.

Từ góc độ USDT, là Relayer thực hiện chuyển; còn từ góc độ người dùng, chỉ cần ký một lần. Quy trình như sau:

Người dùng ký một thông điệp, nội dung gồm “chuyển X USDT từ địa chỉ của tôi cho đối tác, hạn cuối đến ngày nào đó”.

Facilitator của b402 nhận chữ ký rồi gửi cho hợp đồng Relayer.

Relayer xác thực chữ ký, kiểm tra token có trong danh sách trắng, xác nhận thời hạn.

Nếu hợp lệ, nó gọi transferFrom của USDT để chuyển tiền.

Kết quả là gì? AI Agent vẫn chỉ cần ký, không cần giữ BNB. Dù phương thức kỹ thuật khác biệt hoàn toàn, trải nghiệm của người dùng vẫn y hệt x402.

Thậm chí, vì Relayer là hợp đồng do b402 tự xây dựng, nên có thể hỗ trợ mọi token BEP-20. Chỉ cần thêm vào danh sách trắng, USDT, USD1 hay token mới đều dùng được. Tính linh hoạt này còn vượt xa x402 ban đầu.

Vậy câu hỏi đặt ra: b402 không phải là làm lại, mà là đi một con đường khác để giải quyết hạn chế của BSC, giúp AI Agent có thể thanh toán bằng token trên chuỗi một cách linh hoạt.

Tạo ra một “cái mới”, mở ra thị trường mới

Giải quyết vấn đề kỹ thuật chỉ là bước đầu. Để BSC có thể tham gia vào nền kinh tế AI Agent, ngoài giao thức còn cần hạ tầng thực sự khả dụng.

Xem bảng xếp hạng Facilitator của x402 mới thấy rõ thực trạng khá đáng buồn. Coinbase đứng đầu, xử lý 330 nghìn giao dịch. Tiếp theo là Daydreams, AurraCloud, PayAI… toàn bộ đều trên Base và Solana. BSC? Chưa có ai.

Facilitator là gì?

Nó là hạ tầng cốt lõi của hệ sinh thái x402, như một cổng thanh toán. Khi AI Agent cần thanh toán để gọi API, Facilitator chịu trách nhiệm xác thực yêu cầu, kiểm tra số dư, thực hiện giao dịch trên chuỗi, trả kết quả. Không có Facilitator, x402 chỉ là giấy trắng.

Có thể nói, ai kiểm soát Facilitator, người đó kiểm soát cổng thanh toán của AI Agent.

Facilitator của b402 chính là câu trả lời hiện tại của BSC. Nó không chỉ sao chép chức năng của x402, mà còn tối ưu hóa theo đặc điểm của BSC. Điểm khác biệt lớn nhất là hỗ trợ đa token, không chỉ USDT mà mọi token BEP-20 đều có thể dùng.

Điều này có nghĩa là các stablecoin mới như USD1 có thể tích hợp trực tiếp, không cần chờ đợi phát triển thêm.

Với nhà phát triển, việc tích hợp Facilitator của b402 cực kỳ đơn giản. Chỉ cần thêm một dòng trong cấu hình server: “FACILITATOR_URL= API” là có thể bắt đầu thu phí AI Agent. Không cần hiểu biết về blockchain, không cần quản lý private key, b402 sẽ lo tất cả.

Nhưng tham vọng của b402 còn lớn hơn thế. Nếu Facilitator là hạ tầng nền tảng, thì b402scan chính là phần xây dựng phía trên.

Bạn có thể dễ dàng hiểu nhầm tên scan thành một trình duyệt blockchain, nhưng thực tế nó là một “chợ dịch vụ AI”.

Chợ dịch vụ nghĩa là, nhà cung cấp dịch vụ có thể đăng API, đặt giá, trình bày các khả năng AI của mình; các AI Agent khác có thể tìm kiếm dịch vụ phù hợp, xem lịch sử giao dịch, trực tiếp gọi các dịch vụ này.

Từ thực tế hiện tại, chợ này vẫn chưa mở hoàn toàn, nhưng có thể theo dõi tiến trình dự án để xem các dịch vụ AI thú vị nào sẽ xuất hiện trong tương lai.

Tuy nhiên, nhìn chung, vị trí của b402 như một “người bán cuốc” rõ ràng, Facilitator như một cổng kỹ thuật, còn b402scan như một mô hình kinh doanh kiểu Shopify hoặc Amazon.

Điều này tạo thành một vòng khép kín hoàn chỉnh:

Nhà phát triển qua Facilitator của b402 để dịch vụ API có thể thu phí;

Nhà phát triển qua b402scan để giúp API được nhiều người biết đến;

AI Agent qua hệ thống này để khám phá, gọi, thanh toán toàn bộ quy trình. Mỗi giao dịch đều củng cố vị thế của BSC trong chuỗi thanh toán AI.

Và sơ đồ kỹ thuật của b402 còn kể một câu chuyện lớn hơn:

Cơ sở hạ tầng là các hợp đồng giao thức và Relayer, giải quyết vấn đề kỹ thuật; trung gian là Facilitator và b402scan, cung cấp khả năng dịch vụ; phía trên là các SDK giúp giảm thiểu rào cản tiếp cận. Cấu trúc toàn diện này, theo tác giả, đang bổ sung từng phần còn thiếu của BSC trong nền kinh tế AI Agent.

Đặc biệt đáng chú ý là biến số USD1. Khi b402 ngày 28/10 trình diễn thanh toán AI bằng USD1 trên tài khoản chính thức, có thể vô tình chạm vào một xu hướng lớn.

Gia đình Trump chọn BSC làm chuỗi phát hành chính của USD1, 80% nguồn cung nằm ở đây.

Một đồng stablecoin mới cần gì? Một câu chuyện hấp dẫn và khả năng sinh lời cao. Và thanh toán nhỏ, tần suất cao của AI Agent có thể là một trong số đó.

Nếu so nền kinh tế AI Agent như một cuộc chiến, thì Base dựa vào tài nguyên của Coinbase đã chiếm lĩnh cao điểm, Solana cũng đang đẩy nhanh bằng hackathon.

BSC qua b402, đang xây dựng chỗ đứng riêng. Đặc điểm của chỗ đứng này không phải là sớm nhất hay lớn nhất, mà là mở nhất, mọi token đều có thể dùng, mọi dịch vụ đều có thể đưa lên, mọi Agent đều có thể tham gia.

Tiến trình hiện tại và kỳ vọng về token

Theo dữ liệu từ bscscan, b402 đã bắt đầu hoạt động âm thầm.

Tính đến ngày 7/11, hợp đồng relayer mới nhất của b402 đã tạo ra khoảng 45 nghìn giao dịch; cộng với các hợp đồng relayer cũ đã sắp bị bỏ do lý do kỹ thuật, tổng số giao dịch của b402 hiện gần 86 nghìn.

Theo dữ liệu của Dune từ bên thứ ba, dù khối lượng giao dịch còn xa so với Coinbase, nhưng với việc b402 mới ra mắt chưa đầy một tháng, tốc độ này không phải chậm.

Điều thú vị hơn là phân phối giao dịch, sau ngày 26/10, khối lượng của b402 bắt đầu ổn định tăng lên, đúng thời điểm họ trình diễn demo thanh toán USD1.

Xem phân phối token sẽ rõ hơn vấn đề. Toàn bộ hệ sinh thái x402, 98.7% giá trị giao dịch dùng USDC, phần còn lại 1.3% phân bổ cho USD1, USDT, ETH và các token khác.

Sự tập trung cực độ này phản ánh một vấn đề: hiện tại, hệ sinh thái x402 phụ thuộc nặng vào Coinbase và USDC. Trong khi đó, thiết kế hỗ trợ đa token của b402 có thể phá vỡ độc quyền này.

Dĩ nhiên, khối lượng giao dịch của USD1 hiện tại chỉ khoảng 200 nghìn USD, nhưng điều này chính là cơ hội còn rất sớm.

Nếu khái niệm Trump được đẩy mạnh trở lại vào năm tới, lượng sử dụng USD1 có thể bùng nổ. Khi đó, giao thức thanh toán AI trên BSC duy nhất trưởng thành sẽ là b402.

Điều này cũng liên quan đến kỳ vọng về token của b402. Tuy nhiên, về mặt kinh tế token, đội ngũ b402 vẫn chưa công bố chính thức các phương án cụ thể; nhưng dựa trên kiến trúc kỹ thuật, có thể dự đoán một số hướng:

Thứ nhất, phí giao thức, mỗi giao dịch có thể thu 0.1-0.3%, dùng để mua lại hoặc phân phối lợi nhuận. Thứ hai, quyền quản trị, quyết định danh sách token trắng, điều chỉnh phí, nâng cấp giao thức. Thứ ba, cơ chế staking, vận hành Facilitator có thể yêu cầu staking một lượng token nhất định làm đảm bảo.

Nếu áp dụng thiết kế này, lợi ích là giá trị token sẽ gắn liền với mức độ sử dụng của giao thức. Giao dịch nhiều, thu nhập của giao thức cao, giá token tăng theo, phù hợp với câu chuyện về thu nhập thực tế.

Tất nhiên, tất cả chỉ là dự đoán, các nhà quan tâm có thể theo dõi thêm các cập nhật từ tài khoản chính thức của dự án.

Tổng thể, việc theo dõi b402 chính là đặt cược vào khả năng BSC có thể chiếm lĩnh vị trí trong nền kinh tế AI Agent. Thận trọng thì đây là dự án hạ tầng nền tảng của hệ sinh thái BSC, theo đà phát triển của hệ sinh thái. Mạo hiểm hơn, có thể mở ra nhiều dự án có hiệu ứng giàu có trong câu chuyện AI.

Kết luận

Đến đây, câu chuyện của b402 đã rõ ràng. Nhưng cuối cùng, tác giả muốn bàn về bức tranh lớn hơn phía sau dự án này.

Sự bùng nổ của x402 không phải là ngẫu nhiên. Nó giải quyết một vấn đề thực sự, giúp AI Agent có thể tự thanh toán. Nhu cầu này sẽ tăng theo cấp số nhân khi AI Agent phổ biến; còn về phần b402, chúng ta chưa có câu trả lời rõ ràng về phần chia sẻ.

Nhưng nhìn lại lịch sử phát triển các dự án trong ngành crypto, vị trí hiện tại của b402 và x402 khiến tác giả liên tưởng đến mối quan hệ giữa Uniswap và 0x Protocol ngày xưa.

Thời đó, 0x Protocol có công nghệ tiên tiến, sổ lệnh hoàn chỉnh; nhưng quá đi trước thời đại, không phù hợp với nhu cầu chuỗi lúc đó; còn Uniswap thì đi lùi một bước về mặt kỹ thuật, không có sổ lệnh, chỉ có swap đơn giản, nhưng lại đúng thời điểm bùng nổ của DeFi.

Hiện tại, Uniswap đã trở thành hạ tầng của DeFi.

x402 dùng USDC để thanh toán vi mô rất tinh tế, nhưng hiện tại các trường hợp sử dụng còn phân tán, chưa thực sự bùng nổ. Giải pháp của b402 ban đầu là do BSC không thể sao chép x402 theo cách của Base, nhưng “sự thỏa hiệp” này lại vô tình mở ra cơ hội mới.

Tại sao? Bởi vì b402 giúp mọi token BEP-20 đều có thể thực hiện giao dịch không gas, ít nhất mở ra ba cơ hội bất ngờ:

Thứ nhất, rào cản sử dụng của người dùng và AI Agent hoàn toàn biến mất. Giả sử một người dùng mới hoặc Agent có thể nhận token bất kỳ bằng ví trống, rồi chuyển hoặc giao dịch trên PancakeSwap mà không cần nạp BNB làm Gas.

Thứ hai, nền kinh tế Agent trên chuỗi có thể thực sự bùng nổ. Khi tất cả token đều có thể giao dịch không gas, chiến lược giao dịch, quản lý tài chính của Agent sẽ linh hoạt hơn. Một Agent DeFi có thể tự do chuyển đổi giữa các token, không cần lo về Gas. Sự tiện lợi này có thể khiến khối lượng giao dịch của Agent tăng vọt.

Thứ ba, hành vi trên chuỗi có thể trở nên ẩn danh hơn. Khi nhiều giao dịch qua Relayer, không còn cần tài khoản để bổ sung Gas, thì các nhà quan sát bên ngoài không thể theo dõi mối quan hệ ví qua nguồn Gas nữa.

Điều này dẫn lại câu hỏi ban đầu: nếu thị trường phản ứng tích cực, bạn sẽ mua gì?

Hiện tại, b402 không chỉ là sự thay thế x402 trên BSC, mà còn có thể là bước mở ra cơ hội lớn hơn. Nó không chỉ giải quyết vấn đề thanh toán của AI Agent, mà còn là giải pháp cho vấn đề giao dịch không gas toàn chuỗi của hệ sinh thái BSC. Thị trường này còn lớn hơn nhiều.

Nếu bạn tin rằng câu chuyện AI Agent có thể kéo dài nhiều năm trong thị trường crypto, nếu bạn nghĩ rằng giao dịch không gas là chìa khóa để phổ biến Web3, hoặc nếu bạn cho rằng quyền riêng tư trên chuỗi sẽ trở thành xu hướng tiếp theo, thì b402 đều đáng để theo dõi.

Không phải vì nó chắc chắn thành công, mà vì nó có thể vô tình mở ra một cánh cửa lớn hơn. Giống như thời của Uniswap, giải pháp đơn giản nhất thường chứa đựng cơ hội lớn nhất.