Tranh luận xoay quanh blockchain dùng một lần: Liệu Tempo có phải là blockchain thực sự?

Ghi chú biên tập: Ngày 18 tháng 10 năm 2025 (UTC), Fortune đưa tin rằng Tempo—dự án blockchain tập trung vào thanh toán do Stripe và quỹ đầu tư tiền mã hóa Paradigm phát triển—đã hoàn tất vòng gọi vốn Series A trị giá 500 triệu USD. Greenoaks và Thrive Capital của Joshua Kushner dẫn đầu vòng này, qua đó định giá Tempo ở mức 5 tỷ USD. Sequoia Capital, Ribbit Capital và SV Angel của Ron Conway cũng tham gia. Paradigm và Stripe không tham gia vòng này.

Câu nói của Jensen Huang: “Không ai chủ động đi mua dao đa năng Thụy Sĩ; thường là món quà Giáng sinh.”

Các doanh nghiệp lớn thường bắt đầu như một lưỡi dao mổ, không phải một chiếc dao đa năng. Khi doanh nghiệp tập trung vào một lĩnh vực duy nhất, họ dễ dàng đạt được thành tích vượt trội—khách hàng sẽ nhớ mãi giá trị cốt lõi ấy.

Hãy nhìn lại các công ty internet năm 1999: Trang chủ Yahoo nhồi nhét tìm kiếm, đấu giá, tin tức, email, nhắn tin, nhưng chẳng tính năng nào nổi bật. Google chỉ tập trung duy nhất vào tìm kiếm, khiến mục tiêu trở nên rõ ràng và giúp họ dẫn đầu thị trường. Giờ đây, “Google” đã đồng nghĩa với “tìm kiếm”, còn Yahoo chỉ còn được nhớ tới với những dịch vụ ngách như các giải đấu bóng chày giả tưởng—cho thấy làm tốt một việc sẽ vượt xa làm nhiều việc ở mức trung bình.

Liệu nguyên tắc này có áp dụng cho blockchain?

Bức tranh hiện tại: Hai mô hình blockchain phát triển song song

Bitcoin là blockchain chỉ phục vụ một mục đích: chuyển Bitcoin. Sự đơn giản này chính là nền tảng thành công của nó.

Ethereum và Solana là những blockchain đa năng, đồng thời cũng ghi dấu ấn thành công.

Đáng lưu ý, các mô hình này không triệt tiêu nhau: Bitcoin vẫn chưa tiến xa trong DeFi, còn Ethereum chưa thành đồng tiền phổ biến.

Liệu hai mô hình này có thể tồn tại song song?

Vẫn còn quá sớm để chắc chắn—đặc biệt khi blockchain đa năng chuẩn bị đối mặt với một đối thủ chuyên biệt mới.

Biến số mới: Tempo

Tuần trước, Stripe và Paradigm công bố phát triển Tempo, blockchain tập trung vào thanh toán stablecoin. Ngay khi ra mắt, giới chuyên ngành nhận định đây là “ứng viên tiềm năng của thanh toán crypto”, vì có những ưu điểm nổi bật giải quyết hạn chế của blockchain đa năng:

• Phí giao dịch ổn định: Giao dịch bằng stablecoin—không cần giữ token gốc
• Xác nhận nhanh: Chung cuộc giao dịch gần như tức thì
• Bảo mật và tuân thủ: Cung cấp tùy chọn bảo mật, tuân thủ
• Kênh thanh toán chuyên biệt: Phân tách lưu lượng thanh toán, tránh tắc nghẽn do các mục đích khác
• Thông lượng cao: Tối ưu cho thanh toán—hiệu suất vượt trội blockchain đa năng

Matt Huang, trưởng nhóm phát triển Tempo, chia sẻ: “Tập trung vào một lĩnh vực cho phép chúng tôi đổi mới nhanh hơn. Chúng tôi phải đáp ứng nhu cầu thị trường mới nổi và giảm phụ thuộc vào những hệ sinh thái như Ethereum L1.”

Thách thức gián tiếp này đối với Ethereum khiến nhiều người dự đoán tham vọng của Tempo sẽ vượt khỏi lĩnh vực thanh toán.

Huang cũng cho biết: “Tempo sẽ triển khai với các node xác thực được cấp quyền, nhưng đồng thời mở cho sự tham gia không phép ngay từ đầu và sẽ từng bước tiến tới phi tập trung hóa.”

Một blockchain vừa phi tập trung vừa chuyên dụng cho thanh toán nghe giống như “blockchain đa năng lý tưởng”. Tempo sẽ trở thành đối thủ toàn diện của Ethereum và Solana?

Tranh luận: Nghịch lý mở rộng của chuỗi chuyên dụng

Lịch sử kinh doanh đầy những thành công khởi đầu nhỏ rồi mở rộng: Microsoft bắt đầu với BASIC, sau đó lấn sân hệ điều hành, phần mềm văn phòng, điện toán đám mây; Amazon xuất phát là nhà sách trực tuyến rồi thành ông lớn bán lẻ; Apple bắt đầu với máy tính cá nhân và giờ sở hữu hệ sinh thái điện thoại, máy tính, thiết bị đeo. Nếu Tempo thống trị mảng thanh toán, dự án có thể mở rộng tương tự—cuối cùng còn toàn diện hơn Ethereum.

Nhưng vẫn có những ví dụ phản biện: Máy tính cầm tay từng vượt trội máy tính đa năng về tốc độ tính toán, nhưng ngày nay hiếm ai mua máy tính cầm tay. Dao đa năng Thụy Sĩ phổ biến hơn máy tính Texas Instruments. Khi công nghệ đa năng tiến bộ, công cụ chuyên dụng có thể lỗi thời. Liệu blockchain đa năng sẽ khiến “blockchain chuyên dụng cho thanh toán” biến mất?

Quan điểm trong ngành chia rẽ rõ rệt:

Max Resnick lạc quan về blockchain đa năng: “Blockchain phi tập trung rồi sẽ vượt xa hệ thống tập trung—kể cả chuỗi chuyên dụng—về tốc độ, quy mô, độ tin cậy, tuân thủ.”

Mert Mumtaz lại hoài nghi về Tempo: “Nó thậm chí chưa phải blockchain, càng không phải blockchain đa năng—ai lại xây blockchain chỉ để thanh toán?” Ông cho rằng phi tập trung là cốt lõi của blockchain, chuỗi phi tập trung thực sự phải đa năng. Nếu Tempo hướng tới phi tập trung, nó có thể thu hút dự án kém chất lượng, gây tắc nghẽn, ảnh hưởng hiệu suất thanh toán.

Mumtaz bổ sung “blockchain chuyên dụng cho thanh toán” chỉ có hai mô hình: như Bitcoin (không Turing-complete—chỉ chuyển khoản, không chạy mã phức tạp), hoặc có quyền kiểm soát (node do thực thể tập trung kiểm soát). Nếu vậy, Ethereum và Solana không bị Tempo đe dọa—Tempo sẽ quá giới hạn hoặc không đủ phi tập trung.

Vấn đề cốt lõi: Nếu Tempo cung cấp thanh toán nhanh, rẻ, không cần phi tập trung hoàn toàn và trở thành mạng lưới chính cho giao dịch stablecoin, liệu người dùng có quan tâm nó có thực sự là blockchain không?

Kết luận: Thử nghiệm giá trị phi tập trung hóa

Thay vì là cuộc đối đầu giữa chuỗi chuyên dụng và chuỗi đa năng, đây thực chất là phép thử giá trị người dùng dành cho phi tập trung: Họ sẵn sàng chi bao nhiêu cho tính phi tập trung? Liệu họ chọn tốc độ chậm, phí cao để nhận bảo đảm phi tập trung, hay ưu tiên hiệu quả, chi phí thấp dù phải hy sinh phi tập trung?

Tempo có thể là phép thử then chốt cho câu hỏi này.

Thông báo:

1. Bài viết này được đăng lại từ [Foresight News], bản quyền thuộc về tác giả gốc [Byron Gilliam]. Nếu bạn có thắc mắc về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội ngũ Gate Learn để được xử lý nhanh chóng theo quy trình chuẩn.
2. Miễn trừ trách nhiệm: Quan điểm, ý kiến trong bài viết này hoàn toàn thuộc về tác giả, không phải lời khuyên đầu tư.
3. Các bản dịch ngôn ngữ khác do nhóm Gate Learn thực hiện. Không sao chép, phân phối hoặc đạo văn các bản dịch này nếu không ghi rõ nguồn Gate.