Polygon là gì?

Mạng Polygon đã trở thành một trong những tên tuổi hàng đầu trong hệ sinh thái blockchain, thu hút sự hợp tác của các tập đoàn toàn cầu lớn như Walt Disney Company, Meta (Facebook), Starbucks và Reddit. Những doanh nghiệp này sử dụng hạ tầng của Polygon để kiến tạo trải nghiệm Web3 sáng tạo cho khách hàng. Các chỉ số vượt trội của Polygon thể hiện vị thế dẫn đầu trên thị trường: hơn 219 triệu người dùng, 20.000 ứng dụng phi tập trung (dApp) và xấp xỉ 2,5 tỷ giao dịch được xử lý, khẳng định Polygon là một trong những nền tảng hàng đầu không thể tranh cãi trên thị trường tiền mã hóa. Sự phổ biến rộng rãi này đặt ra câu hỏi điều gì làm nên sự khác biệt của Polygon và lý do vì sao cộng đồng blockchain lại hào hứng với nền tảng này như vậy.

Polygon trong tiền mã hóa là gì?

Polygon Network là nền tảng phần mềm Web3 hiện đại, giúp cải thiện trải nghiệm với blockchain Ethereum. Về mặt công nghệ, Polygon thuộc nhóm “giải pháp mở rộng lớp 2” (layer-2 scaling solution): nền tảng này xây dựng bộ công cụ Web3 trên nền tảng blockchain “lớp 1” của Ethereum. Giá trị cốt lõi của Polygon là khả năng khắc phục hạn chế mở rộng của Ethereum bằng cách giảm mạnh phí giao dịch và tăng tốc độ xác nhận, giúp hệ sinh thái Ethereum thân thiện hơn với người dùng phổ thông.

Polygon xuất phát từ năm 2017, khi ba nhà phát triển Jaynti Kanani, Sandeep Nailwal và Anurag Arjun sáng lập Matic Network tại Mumbai, Ấn Độ. Dự án ra đời khi Kanani nhận thấy các điểm nghẽn lớn trên mạng chính Ethereum, nhất là thời kỳ bùng nổ CryptoKitties. Đây là trò chơi blockchain do Dapper Labs (Canada) phát triển, cho phép người dùng sưu tầm và lai tạo NFT là các chú mèo hoạt hình độc nhất vô nhị. Nhu cầu quá lớn đối với vật phẩm số này khiến mạng lưới quá tải, phí gas Ethereum tăng vọt và xác nhận giao dịch bị trì hoãn nghiêm trọng. Từ thực tế đó, nhóm sáng lập đã phát triển giải pháp phi tập trung xử lý thanh toán tiền mã hóa ngoài chuỗi chính của Ethereum.

Dự án đã có bước tiến mạnh mẽ. Sau khi đưa token MATIC lên sàn giao dịch lớn năm 2019 và chính thức ra mắt dịch vụ mở rộng Ethereum năm 2020, Matic Network đã tái định vị thương hiệu thành “Polygon Network” năm 2021. Sự kiện này đánh dấu giai đoạn tăng trưởng bứt phá, vốn hóa Polygon tăng mạnh trong cùng kỳ. Đến nay, Polygon Labs—đơn vị phát triển dự án—vẫn không ngừng mở rộng và nâng cấp hạ tầng Polygon.

Công nghệ của Polygon vận hành ra sao?

Nền tảng công nghệ của Polygon khởi đầu với plasma chain—giải pháp cải tiến giúp mở rộng Ethereum. Plasma chain, hay “chuỗi con”, là các mạng phi tập trung riêng biệt, truyền dữ liệu giao dịch tới “chuỗi mẹ” thông qua hợp đồng thông minh. Hợp đồng thông minh là chương trình tự động thực thi các tác vụ phức tạp theo kịch bản định sẵn. Việc xử lý giao dịch ngoài chuỗi mẹ—tức Ethereum—giúp plasma chain giảm tải cho mạng chính, đồng thời mang lại giao dịch tiền mã hóa nhanh và tiết kiệm hơn.

Khi hệ sinh thái Polygon phát triển, nền tảng mở rộng ra nhiều giải pháp mới ngoài plasma chain. Ngay sau khi ra mắt năm 2020, Polygon giới thiệu sidechain độc lập, tương thích Ethereum. Dù có nét giống plasma chain, sidechain lại vận hành độc lập hơn với chuỗi mẹ. Thay vì truyền từng giao dịch lẻ về Ethereum, sidechain Polygon ghi nhận các “ảnh chụp nhanh” định kỳ và truyền dữ liệu theo lô để xác nhận cuối cùng trên Ethereum qua hợp đồng thông minh. Sidechain còn sử dụng cơ chế đồng thuận riêng thay vì phụ thuộc blockchain chính. Cụ thể, sidechain Polygon áp dụng thuật toán đồng thuận proof-of-stake (PoS): thành viên mạng (node) phải khóa token MATIC để bảo mật hệ thống, xác thực giao dịch và nhận thưởng tiền mã hóa. Thiết kế độc lập này giúp nhà phát triển linh hoạt hơn, dù có đánh đổi về bảo mật so với plasma chain.

Năm 2023, Polygon ra mắt bước tiến đột phá với “Polygon zkEVM”—giải pháp mở rộng mới. “zk” là viết tắt của “zero-knowledge proofs” (bằng chứng không kiến thức), quy trình mật mã xác minh an toàn các giao dịch crypto theo lô ngoài chuỗi trước khi gửi lên chuỗi chính. “EVM” là Ethereum Virtual Machine—hạ tầng phần mềm phi tập trung của Ethereum. Polygon zkEVM kết hợp ưu thế bảo mật, tốc độ của công nghệ ZK với kiến trúc Ethereum, tạo ra phiên bản Ethereum tối ưu với chi phí thấp và thông lượng giao dịch cao. Nhờ đó, nhà phát triển Ethereum dễ dàng xây dựng hoặc chuyển dApp lên Polygon, nâng cao trải nghiệm và mức độ tương tác người dùng.

MATIC là gì?

MATIC là đồng tiền mã hóa gốc của Polygon Network, thực hiện các chức năng trọng yếu: thanh toán phí giao dịch, thưởng cho soil xác thực và bảo mật mạng qua staking trên sidechain PoS. Chủ sở hữu token có thể vận hành node xác thực bằng cách khóa MATIC trên blockchain và nhận thưởng. Nếu không muốn tự vận hành node, người dùng có thể ủy quyền MATIC vào các pool staking thông qua Cổng Staking chính thức của Polygon để nhận phần thưởng tỷ lệ thuận với khối lượng đóng góp. Polygon cũng có kế hoạch triển khai tính năng quản trị, cho phép chủ sở hữu MATIC gửi Đề xuất Cải tiến Polygon (PIP) lên DAO xét duyệt và bỏ phiếu cho các nâng cấp mạng.

Với vị thế lớn trong hệ sinh thái tiền mã hóa, token MATIC được niêm yết rộng khắp trên các sàn giao dịch lớn. Người dùng muốn giao dịch MATIC có thể kiểm tra trên các trang tổng hợp giá như CoinMarketCap hoặc CoinGecko—tìm “MATIC” và vào mục “Markets” để xem toàn bộ sàn hỗ trợ.

Một lưu ý kỹ thuật quan trọng là chuẩn token của MATIC trên các sàn giao dịch tập trung chủ yếu là ERC-20—tương thích hệ sinh thái Ethereum. Dù MATIC ERC-20 phù hợp để staking tài sản số, nhưng không thể dùng trực tiếp trả phí giao dịch trên dApp Polygon. Người dùng sở hữu MATIC ERC-20 muốn sử dụng dịch vụ tài chính trên Polygon cần chuyển tài sản sang ví tương thích EVM như MetaMask để chuyển đổi qua lại giữa hai mạng.

So sánh Polygon và Ethereum

Không giống các blockchain lớp 1 khác như Solana, Cardano, Avalanche—thường được gọi là “Ethereum killers”—Polygon giữ mối quan hệ cộng sinh chặt chẽ với Ethereum. Dù về kỹ thuật, sidechain PoS của Polygon là một blockchain độc lập, mọi ứng dụng của Polygon đều nhằm tăng tiện ích, hiệu suất cho Ethereum. Vị thế chiến lược này giúp thành công của Polygon gắn liền với Ethereum, thay vì cạnh tranh trực diện vì người dùng và nhà phát triển.

Dù liên kết mật thiết, Polygon và Ethereum vẫn có những khác biệt lớn. Về hiệu suất, Polygon cung cấp giao dịch nhanh và rẻ hơn nhiều so với blockchain chính Ethereum. Người dùng Polygon trả khoảng 0,018/USDT cho mỗi giao dịch và mạng lưới xử lý trên 7.000 TPS, trong khi Ethereum chỉ đạt khoảng 15 TPS với phí gas biến động mạnh theo mức độ tắc nghẽn mạng.

Tuy nhiên, đổi lại hiệu suất vượt trội, Polygon có mức độ phân quyền và bảo mật thấp hơn. Dù tăng trưởng mạnh, vốn hóa Polygon vẫn nhỏ hơn Ethereum, số lượng validator cũng giới hạn hơn trong khi Ethereum có hàng trăm nghìn validator. Polygon đã cải thiện bảo mật thông qua việc nâng cấp hạ tầng và quy trình an ninh mạng.

Để giải quyết mối quan ngại về bảo mật, phân quyền, Polygon cam kết loại bỏ dần ví đa chữ ký cho tài sản ảo và đã thiết lập quản trị DAO, cho phép cộng đồng tham gia quyết định. Khi nền tảng trưởng thành, đội ngũ phát triển sẽ giảm dần quyền kiểm soát tập trung, tiến tới phân quyền mạnh mẽ hơn.

Các ứng dụng của Polygon

Giống như Ethereum, Polygon hỗ trợ hệ sinh thái ứng dụng Web3 đa dạng trên nhiều lĩnh vực. Hàng nghìn dApp đã vận hành trên Polygon, trong đó một số nhóm ứng dụng có lượng người dùng và tương tác vượt trội.

Tài chính phi tập trung (DeFi) là một trong những lĩnh vực năng động nhất của Polygon, với các dApp cung cấp dịch vụ tài chính tiền mã hóa như giao dịch, staking, cho vay mà không cần trung gian tập trung. Polygon tương thích EVM nên các ứng dụng DeFi trên Ethereum dễ dàng tích hợp, cung cấp dịch vụ nâng cao, giao dịch nhanh và chi phí thấp. Nhiều nền tảng DeFi Ethereum lớn đã hoạt động trên Polygon, gồm các giao thức giao dịch ngang hàng, pool thanh khoản và dịch vụ cho vay, mang tới phương án thay thế tài chính truyền thống cho người dùng.

Giao dịch NFT cũng là ứng dụng lớn của Polygon. NFT là tài sản tiền mã hóa độc nhất với địa chỉ blockchain không thể sao chép, đóng vai trò “vật phẩm sưu tầm số”. Các sàn lớn hỗ trợ giao dịch NFT Polygon; nhiều doanh nghiệp như Reddit, Starbucks hợp tác với Polygon để phát hành NFT độc quyền cho cộng đồng, minh chứng cho sức hút của Polygon với doanh nghiệp lớn.

Game blockchain là lĩnh vực mới, kết hợp trò chơi trực tuyến truyền thống với công nghệ blockchain. Game phi tập trung mang lại trải nghiệm mới, người chơi có thể nhận thưởng tiền mã hóa trong game hoặc NFT sưu tầm. Các game nổi bật trên Polygon như The Sandbox, Benji Bananas cho thấy tiềm năng cách mạng hóa giải trí tương tác của blockchain.

Kết luận

Polygon đã chứng minh vai trò động lực đổi mới của hệ sinh thái blockchain, giải quyết hiệu quả bài toán mở rộng Ethereum và thúc đẩy sáng tạo nhiều lĩnh vực. Từ khởi đầu là Matic Network năm 2017 đến vị thế nền tảng layer-2 hỗ trợ hơn 219 triệu người dùng, 20.000 dApp, hành trình Polygon khẳng định tiềm năng phát triển hợp tác trong blockchain. Sự tinh vi công nghệ—từ plasma chain, sidechain đến zkEVM—thể hiện cam kết liên tục nâng cấp, thích ứng của đội ngũ phát triển.

Dù Polygon có nhiều ưu điểm về tốc độ, chi phí, nền tảng này vẫn chủ động xử lý các thách thức về phân quyền, bảo mật. Thông qua quản trị DAO và giảm dần quyền kiểm soát tập trung, Polygon hướng tới một mạng lưới phân quyền, bền vững hơn. Mối quan hệ cộng sinh với Ethereum, sự đón nhận của doanh nghiệp lớn và khả năng hỗ trợ đa dạng ứng dụng DeFi, NFT, game blockchain giúp Polygon trở thành hạ tầng trọng yếu cho tương lai Web3. Khi thị trường tiền mã hóa phát triển, nỗ lực của Polygon trong việc giúp blockchain dễ tiếp cận, hiệu quả hơn sẽ giữ vững vai trò dẫn dắt xu hướng ứng dụng phi tập trung đại chúng.

Câu hỏi thường gặp

Nền tảng Polygon là gì?

Polygon là giải pháp mở rộng lớp 2 cho Ethereum, mang lại giao dịch nhanh, phí thấp. Nền tảng dùng token gốc POL cho quản trị, bảo mật, mở rộng khả năng Ethereum phục vụ nhà phát triển.

Polygon có phải là công ty Ấn Độ không?

Không, Polygon không phải công ty Ấn Độ. Mặc dù các đồng sáng lập là người Ấn Độ, Polygon là mạng phi tập trung không có trụ sở cụ thể.

Polygon có thể đạt 10 USD không?

Polygon có tiềm năng chạm mốc 10 USD nhờ vai trò mở rộng Ethereum và ứng dụng ngày càng tăng. Tuy nhiên, nền tảng phải đối mặt cạnh tranh mạnh và cần tăng trưởng thị trường lớn để đạt mục tiêu này.

Mạng Polygon có an toàn không?

Có, mạng Polygon về cơ bản được đánh giá an toàn. Nền tảng sử dụng cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake, có chương trình bounty phát hiện lỗ hổng và chủ động phối hợp cộng đồng đảm bảo an ninh mạng.