Temel Ticaret Terimleri

Kripto Para Borsası

Kripto para borsası, dijital varlıkların alım satımına yönelik bir platformdur. Bu borsalarda farklı kripto paralar arasında işlem yapılabilir ve bazıları itibari para birimleri ile kripto paralar arasında dönüşüm imkânı sunar. Çoğu platformda Bitcoin işlemleri bulunur; zira Bitcoin, diğer dijital paraları satın almak için genellikle ilk adımdır. Birçok borsa merkeziyetsiz özelliklere sahiptir ve eşler arası işlemleri destekler. Ancak bazı platformlar ani kapanış riski taşıyabildiğinden, yatırımcılar fon aktarmadan önce seçeneklerini dikkatle değerlendirmelidir.

İşlem Çifti

Kripto para ticaretinde işlem çifti, iki farklı dijital para biriminin eşleşmesiyle oluşan temel bir kavramdır. Örneğin BTC/USDT, Bitcoin (BTC) ve Tether (USDT) içeren yaygın bir çifttir. Yatırımcı, bu çiftteki varlıklardan birine sahipse, diğeriyle kolayca işlem yapabilir. Bu sistem, farklı kripto para birimleri arasında geçişi büyük ölçüde kolaylaştırır.

Stablecoin

Stablecoin, değeri başka bir varlığa—örneğin altın veya itibari para birimi—sabitlenmiş özel bir kripto para türüdür. Bu yapı, fiyat istikrarı sağlamayı ve Bitcoin ya da Ethereum gibi varlıklarda görülen aşırı volatilitenin önüne geçmeyi amaçlar. Tether (USDT) ve USD Coin (USDC) gibi stablecoin’ler, genellikle Amerikan doları karşısında 1:1 değeri korur. Stablecoin’ler, kripto ekosisteminde yatırımcılara güvenli bir değer saklama ve verimli bir işlem ortamı sunar.

Shitcoin

Shitcoin—dolandırıcı coin veya değersiz coin olarak da adlandırılır—gerçek bir değeri olmayan ve ağırlıklı olarak yatırımcıları kandırmak için üretilen token’ları ifade eder. Bu projelerin teknik altyapısı veya iş modeli genellikle zayıftır; çoğunlukla abartılı vaatler ve yanıltıcı tanıtımlara dayanır. Kripto para yatırımcıları için shitcoin’leri tanımak ve bunlardan uzak durmak kritik önemdedir; aksi halde ciddi finansal kayıplar yaşanabilir.

NFT (Non-Fungible Token)

NFT, yani non-fungible token, benzersiz bir dijital varlığın sahipliğini belgelendirir. Değiştirilebilir kripto paraların aksine, her NFT özeldir ve blokzincir üzerinde kayıtlıdır. NFT’ler dijital sanat, müzik, oyun içi ürünler ve daha fazlasını temsil edebilir. Bu teknoloji, içerik üreticilerine eserlerini paraya çevirme ve koleksiyonerlere yeni yatırım yolları sunar.

Altcoin

Altcoin, "alternatif" ve "coin" sözcüklerinin birleşiminden türemiştir ve Bitcoin dışında kalan tüm kripto paraları kapsar. Ethereum ve Litecoin gibi köklü coin’leri ve çok sayıda yeni projeyi içerir. Altcoin’ler, kripto ekosistemini çeşitlendirerek farklı kullanım alanları ve teknolojik yenilikler sağlar.

Piyasa Değeri

Piyasa değeri, bir kripto paranın toplam değerini gösteren temel bir göstergedir. Dolaşımdaki arz ile güncel piyasa fiyatı çarpılarak hesaplanır. Yatırımcılar, dijital varlıkların büyüklüğünü ve etkisini değerlendirmek için piyasa değerini kullanır. Ancak tek başına piyasa değeri, bir projenin gerçek değerini veya uzun vadeli potansiyelini tam olarak göstermeyebilir.

KYC (Müşterini Tanı)

KYC, yani Müşterini Tanı, işletmelerin müşteri kimliğini doğrulamasını gerektiren düzenlemelerdir. Kripto para borsalarında bu süreç genellikle resmi kimlik belgelerinin veya diğer doğrulama evraklarının sunulmasını içerir. KYC uygulamaları, kara para aklama, terör finansmanı ve yasa dışı işlemlerin önlenmesi ile kullanıcı varlıklarını korumak için hayata geçirilir.

HODL

"HODL", "hold" kelimesinin yanlış yazılmasıyla kripto topluluğunda bir slogan halini almıştır. Kısa vadeli piyasa dalgalanmalarına aldırış etmeden kripto varlıkları uzun vadeli tutma stratejisini ifade eder. Bu yaklaşım, belirli kripto paraların kalıcı değerine olan inancı ve piyasa dalgalanmalarında yatırımcıların disiplinli olmasını teşvik eder.

Pump

Pump, bir kripto paranın fiyatının ani ve sürekli olarak yükselmesi anlamına gelir; genellikle toplu alımlar veya önemli olumlu haberlerle tetiklenir. Pump’lar kısa vadeli yüksek kazançlar sunabilir fakat fiyatlar bir anda gerileyebileceği için yüksek risk taşır.

Likidite

Likidite, bir kripto paranın önemli bir fiyat değişimine yol açmadan nakde veya başka varlıklara ne kadar kolay dönüştürülebileceğini gösterir. Yüksek likidite istikrarlı bir piyasayı ve sorunsuz ticareti sağlarken; düşük likidite, daha büyük fiyat dalgalanmalarına ve işlem zorluklarına neden olabilir. Kripto sektöründe likidite, piyasa sağlığının başlıca göstergesidir.

Whale

Kripto dünyasında "whale", belirli bir dijital varlıktan büyük miktarda bulunduran kişi veya kurumları tanımlar. Bu büyük sahipler, yüksek tutarlı alım veya satım işlemleriyle piyasayı hareketlendirebilir; faaliyetleri yakından izlenir çünkü büyük fiyat değişimlerine yol açabilirler.

Airdrop

Airdrop, bir projenin belirli cüzdan adreslerine ücretsiz kripto para veya token dağıttığı tanıtım kampanyasıdır. Amaç; farkındalık yaratmak, kullanıcı sayısını artırmak veya mevcut kullanıcıları ödüllendirmektir. Katılımcılardan bazen sosyal medyada içerik paylaşmak gibi basit görevler istenebilir. Yatırımcılar airdrop’lara temkinli yaklaşmalı; hassas bilgiler veya özel anahtarlarını kesinlikle paylaşmamalıdır.

Arbitraj

Arbitraj, farklı borsalar veya piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından yararlanarak risksiz kâr elde etme işlemidir. Kripto dünyasında, borsalar arasındaki fiyat tutarsızlıkları arbitraj fırsatları yaratır. Bu işlem, fiyatların platformlar arasında dengelenmesine ve piyasa verimliliğinin artmasına katkı sağlar.

Piyasa Emri

Piyasa emri, işlemin o anda piyasada en uygun fiyattan derhal gerçekleşmesini sağlar. Hızlı hareket eden kripto piyasalarında yatırımcılar, hızlı işlem için piyasa emirlerini tercih edebilir; ancak fiyat hassasiyetinden ödün verebilirler. Bu emir tipi, hızın ön planda olduğu durumlar için idealdir.

Baz Farkı

Baz farkı, bir kripto paranın spot fiyatı ile ilgili vadeli işlem sözleşmesinin fiyatı arasındaki farkı gösterir. Türev işlemlerinde önemli bir kavramdır; piyasanın gelecekteki fiyat hareketlerine dair beklentisini gösterir. Pozitif baz farkı vadeli fiyatın spot fiyatın üzerinde olduğunu; negatif baz farkı ise tersi durumu yansıtır. Baz farkındaki değişimler, yatırımcılara piyasa hakkında değerli bilgiler sunar.

Token Yakımı

Token yakımı, kripto para token’larının dolaşımdan kalıcı olarak çıkarılması işlemidir; genellikle erişilemeyen bir "yakım adresine" gönderilerek gerçekleştirilir. Arzın azaltılması, teorik olarak kalan token’ların değerini artırabilir. Token yakımları, piyasa değerini desteklemek veya artırmak için deflasyonist bir yöntem olarak uygulanır.

Akıllı Sözleşme

Akıllı sözleşme, blokzincir üzerinde belirli koşullar sağlandığında anlaşma hükümlerini kendiliğinden uygulayan ve otomatik çalışan bir programdır. Bu teknoloji; merkeziyetsiz, otomatik işlemleri ve protokolleri mümkün kılar; DeFi, NFT piyasaları ve diğer kripto uygulamalarının temelini oluşturur. Akıllı sözleşmeler, verimliliği artırır ve manuel hataların ya da manipülasyonların riskini azaltır.

Whitepaper

Whitepaper, bir kripto para veya blokzincir projesinin teknolojisini, hedeflerini, uygulama stratejisini, token ekonomisini ve daha fazlasını detaylı olarak açıklayan kapsamlı dokümandır. Projenin temelini anlamak isteyen yatırımcılar ve geliştiriciler için vazgeçilmez bir kaynaktır. İyi hazırlanmış bir whitepaper, projenin gerçek sorunlara nasıl çözüm sunduğunu ve teknik ile ekonomik modellerinin nasıl işlediğini açıklar. Bitcoin’in whitepaper’ı olan "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System" sektörde en çok tanınan örnektir.

Kripto Para Brokerı

Kripto para brokerı, yatırımcılar ile dijital varlık piyasası arasında aracı olarak görev yapar. Brokerlar, tezgah üstü (OTC) hizmetler sunarak müşterilere büyük miktarda kripto parayı doğrudan alıp satma olanağı sağlar ve geleneksel borsaları devre dışı bırakır. Bu, özellikle kurumsal ve yüksek net değerli yatırımcılar için büyük miktarlı işlemlerin fiyatı etkilemeden yapılmasında avantaj sağlar.

AML (Kara Para Aklamayı Önleme)

AML, Kara Para Aklamayı Önleme anlamına gelir ve finansal sisteme yasa dışı fonların girmesini engellemeye yönelik düzenlemeleri ve uygulamaları kapsar. Kripto ekosisteminde, dijital varlıkların anonimliği sebebiyle AML önlemleri giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Hizmet sağlayıcılar ve borsalar, müşteri doğrulaması ve şüpheli işlemlerin raporlanması gibi sıkı AML protokolleri uygulamakla yükümlüdür.

Ayı Piyasası

"Bearish" kavramı, aşağı yönlü seyreden bir piyasayı veya varlığı tanımlar. Kriptoda ayı piyasası, fiyatların uzun süreli düşüşe geçtiği, kötümserliğin ve düşük işlem hacminin hakim olduğu bir dönemi ifade eder. Piyasa hissiyatını doğru analiz etmek, etkili yatırım stratejileri geliştirmek için kritiktir.

Boğa Piyasası

"Bullish", ayı piyasasının tam tersi olup yükselen piyasa veya varlığı gösterir. Boğa piyasaları, yatırımcı iyimserliği, yüksek işlem hacmi ve sürekli fiyat artışlarıyla öne çıkar. Pozitif düzenlemeler, teknolojik yenilikler ve yaygın benimseme bu süreci destekler.

Mum Grafik

Mum grafik, fiyat analizi için yaygın olarak kullanılan bir araçtır; her "mum", belirli bir zaman aralığındaki fiyat hareketini gösterir. Mumun gövdesi açılış ve kapanış fiyatını, fitilleri ise en yüksek ve en düşük fiyatları gösterir. Yeşil veya beyaz mumlar yükselişi; kırmızı veya siyah mumlar ise düşüşü ifade eder. Mum grafikler, yatırımcılara eğilimleri analiz etmede ve bilinçli kararlar almada yardımcı olur.

Maksimum Arz

Maksimum arz, bir kripto paranın ulaşabileceği en yüksek birim sayısını ifade eder; genellikle lansman sırasında belirlenir ve kodda sabitlenir. Örneğin Bitcoin’in maksimum arzı 21 milyon adettir. Bu limit, kıtlık yaratır ve token değerinin korunmasına veya artmasına yardımcı olabilir.

Dolaşımdaki Arz

Dolaşımdaki arz, piyasada işlem görebilen mevcut kripto para miktarını gösterir. Kilitli, henüz çıkarılmamış veya kaybolmuş token’lar hariç tutulur; bu nedenle piyasa değeri hesaplamalarında ve gerçek arz-talep denge analizlerinde temel bir göstergedir.

Limit Emri

Limit emri, yatırımcıya kripto para alım veya satımında istediği fiyatı belirleme imkânı tanır. Emir, belirlenen fiyat seviyesine ulaşınca veya aşınca gerçekleşir; böylece yatırımcı işlemin sonucunu daha iyi kontrol edebilir. Limit emirleri, anında işlem yerine hedef fiyat noktası arayanlar için uygundur.

İtibari Para

İtibari para, devlet tarafından çıkarılan resmi para birimidir; örneğin Amerikan doları, euro veya yuan. Kripto sektöründe "fiat", geleneksel para birimlerini dijital varlıklardan ayırmak için kullanılır. Birçok borsa, kolay dönüşüm için fiat-kripto işlem çiftleri sunar.

Çatallanma

Çatallanma, bir protokol güncellemesi sonucunda blokzincirin iki ayrı zincire ayrılmasıdır. Yumuşak çatallanma geriye dönük uyumluluğu korurken; sert çatallanma yeni ve uyumsuz bir zincir oluşturur. Çatallanma, yeni dijital varlıkların ortaya çıkmasına yol açabilir; örneğin Bitcoin Cash (BCH), Bitcoin’in (BTC) sert çatallanmasıyla oluşmuştur.

Sıkça Sorulan Sorular

"Crypto" ne demek?

"Crypto", kripto para anlamına gelen kısa bir terimdir—dijital, sanal bir varlık. Ayrıca bilgiyi koruyan kriptografi teknolojisini de ifade edebilir.

Kripto para ile sanal para aynı kavramlar mı?

Kripto para, sanal paranın bir alt kategorisidir; ancak tüm sanal paralar kripto para değildir. Kripto paralar blokzincir teknolojisiyle merkeziyetsizdir; sanal para ise oyun içi kredi gibi merkezi varlıkları da kapsayan daha geniş bir terimdir.

Kripto paranın İngilizce karşılığı nedir?

İngilizce karşılığı "Cryptocurrency"dir; çoğunlukla "Cryptocurrencies" olarak çoğul biçimde kullanılır. Ayrıca "crypto" veya "cryptographic currency" olarak da adlandırılır.